Hendrik Jacob Dammerman Jr. De architect die bijna vergeten was

‘Waarheid, eenvoud en kracht’, zo luidt de titel van het boek over Hendrik Jacob Dammerman JR., de architect die veel betekende voor Den Haag en voor het Statenkwartier in het bijzonder. Als de auteur, Yann Martineau, in 2020 verhuist naar de Prins Mauritslaan, constateert hij dat er weinig informatie over de architect van zijn nieuwe woning te vinden is. Hij gaat zelf op onderzoek, dat leidt tot het in december 2022 verschenen, werkelijk prachtige, boek.

Statenkwartier
H.J. Dammerman Jr. (1873-1922) vestigt zich in 1900 als architect in Den Haag. Hij ontwerpt die eerste jaren villa’s aan de Helmstraat, Frankenslag en Scheveningseweg. Vanaf 1904 ontstaan door zijn toedoen 16 herenhuizen aan de Prins Mauritslaan en 13 aan het gelijknamige plein. In totaal realiseert Dammerman tientallen projecten in dit stadsdeel. 

Catshuis, Grand Hotel Central en sportpark Houtrust
Een aantal Haagse projecten buiten het Statenkwartier vergroot zijn bekendheid: denk Grand Hotel Central (1913) aan de Lange Poten dat hij samen met architect Johan Mutters vorm geeft. Of aan Sportpark Houtrust (1910), jarenlang het middelpunt van de Haagse samenleving, of aan Chocoladefabriek Rademaker in het Laakkwartier. En ook het uiterlijk van het Catshuis, zoals wij dat nu kennen, komt uit de tekenpen van Dammerman.

Overgangsperiode
Martineau inventariseert bijna 90 projecten waarvan tweederde in Den Haag. Ruim 30 ontwerpen van Dammerman zijn nog steeds in de stad te bewonderen. Dammerman leeft in een architecturale overgangsperiode en dat is in zijn werk te volgen. Zijn werk evalueert met de tijdgeest mee. Van Neorenaissance en Overgangsarchitectuur, van Um1800 en Traditionalisme naar Art Deco. De minutieuze beschrijvingen van alle projecten laten zien hoe Dammerman kind is van zijn tijd en daar actief deel van uitmaakt.

Bescheiden
Martineau toont aan dat Dammerman een architect is met sociale inslag, geïnteresseerd in techniek en actief betrokken bij de samenleving. Het Haagse werk van Dammerman maakt in een groot aantal gevallen deel uit van het rijks of gemeentelijk beschermd stadsgezicht. In 1916 eert Dammerman tijdens een toespraak het werk van zijn collega Berlage met de woorden ‘Waarheid, eenvoud en kracht’. De studie van Martineau maakt duidelijk dat deze woorden ook voor het werk van Dammerman zelf gelden.

Boek 
Dammerman was een bescheiden architect, hij timmerde niet luidruchtig aan de weg. Het is goed dat Martineau met dit schitterend vormgegeven en voortreffelijk gedocumenteerde boek de persoon en het werk van Dammerman weer in de belangstelling brengt.

Piet Vernimmen

Waarheid, eenvoud en kracht – Hendrik Jacob Dammerman Jr., 1873-1922. Architect te ’s-Gravenhage en Scheveningen aan het begin van de twintigste eeuw, Yann Martineau. Uitgeverij Oryzhom, 2022, 320 blz., € 75,-. ISBN 978 9083 210 605