De Haagse jaren van Vincent van Gogh

Het Haagse verhaal is buitengewoon boeiend en nog vrijwel onbekend. Van Gogh is Den Haag en haar kunstenaars schatplichtig voor zijn artistieke en culturele ontwikkeling.

Haags standsverschil
‘De Haagse streken van Vincent van Gogh’ is het resultaat van uitgebreid onderzoek door kunsthistorica Wimmie Hofstra. Aan de hand van ruim 65 Haagse locaties wordt het verhaal over de ontwikkeling van Vincent van Gogh als beginnend kunstenaar verteld en met brieven en kunstwerken verbonden. Het geeft ook een beeld van het schrijnende standsverschil, de industrialisatie en de uitbreiding van de stad aan het eind van de 19e eeuw. “Gij zult dat wel met mij eens zijn dat den Haag een zeer eigenaardige plaats is. Het is eigenlijk ’t centrum van de kunstwereld in Holland en tegelijk zijn de omstreken gevarieerd en zeer mooi, zoo dat men er altijd werken kan”, schrijft Van Gogh in 1883. Inderdaad, ‘men kan er altijd werken’. Maar moedeloze armen in kerkbanken in de Breedstraat of kuddes weeskinderen aan de Hooftskade, hoe onbetaalbaar mooi wij die werken nu ook vinden, het zijn onderwerpen die Haagse kunstkopers toen niet echt waardeerden. In september 1883 verlaat Van Gogh in armoede de stad.

Terechte aandacht
Anno 2020 wordt Den Haag eind 19e eeuw vooral geassocieerd met de succesvolle schilders van de Haagse School. De aandacht die de Haagse jaren van Van Gogh nu krijgen, is terecht. Overigens, het is op zijn tekeningen en gouaches niet allemaal kommer en kwel: dames gezellig op een bankje in de Koekamp, fabriek Enthoven, de Laakmolen, de Scharrendrogerij op Scheveningen en natuurlijk de fraaie stads- en zeegezichten. Inspiratie vond hij niet alleen in de stad, maar ook in de landelijke omgeving van Rijswijk, Voorburg en Leidschendam.

De stad, de weilanden en het strand
Ruim 65 Haagse locaties, min of meer verbonden aan zijn brieven, zijn werk, of de kunstenaarswereld in die tijd, komen aan de orde. Ze zijn gegroepeerd rond drie thema’s: de stad, de weilanden en het strand. Elk deel eindigt met een uitnodigende routebeschrijving. Het boek bevat een literatuurlijst, noten en een verantwoording van de 130 gebruikte citaten uit de brieven. De verzorging van deze uitgave, met veel illustraties en foto’s, is ronduit prachtig.

De Haagse streken van Vincent van Gogh, Feikje Wimmie Hofstra. Uitgeverij Hofcultuur, 2019, 224 blz., € 29,50.
ISBN 978-90-830356-0-4