Boeken op het Binnenhof

De Ridderzaal is vanaf het eind van de 16e tot midden 19e eeuw onder andere onderkomen voor marktkooplui, winkeliers èn de trekking van de staatsloterij. Binnen, aan beide zijden, staan boeken in kasten, metershoog. Hier is het domein van de boekverkopers met hun kraampjes. Rond 1800 moeten ze het gebouw uit.

Na 1800 gaat buiten de Ridderzaal, op het binnenhofcomplex, de boekhandel verder. Van 1840 tot 1936 staan bij de Stadhouderspoort de boekenkramen van de Joodse families Blok en Garnade. Over deze straatboekhandelaren schreef Ewoud Sanders ‘Boeken op het Binnenhof’. Het is het eerste deel van een serie boeken over de rol van de Joden in de Haagse samenleving, een serie in opdracht van de Stichting Joods Erfgoed Den Haag.

Vier generaties Blok bepalen de ‘boekenwereld’ op het Binnenhof. Hagenaar Simon Blok (1786-1861) is actief als boekbinder en begint een handel in boeken. Zo rond 1840 krijgt hij toestemming een kraam neer te zetten op het Binnenhof. Zijn zoons David en Jozef volgen hun vader na zijn overlijden op.

David Blok, 1823-1904, is eigenaar van een boekenstalletje aan het Plein vlakbij het Ministerie van Koloniën. Als aanhanger van Thorbecke, memoreert hij op latere leeftijd graag hoe hij in 1848 koning Willem II persoonlijk aanraadt het kabinet te ontslaan en hij dicht zichzelf ook een rol toe in de transformatie van Willem II van conservatief tot liberaal. In 1887 verhuist hij zijn bedrijf naar de Amsterdamse Oudemannenhuispoort.

Voor zijn broer Jozef, 1832-1905, zijn boeken enkel handel. Hij laat zich erop voorstaan dat hij nooit leest. Zijn contacten met ministers en andere volksvertegenwoordigers zijn opvallend: hij trekt zich niets aan van standsverschil en schuwt vrijpostige opmerkingen niet. Zo krijgt vaste klant en boekenliefhebber, de katholieke politicus Schaepman te horen, terwijl Jozef wijst op diens dikke buik: “Je kunt wel zien dat jullie paters het goed hebben”. Maar David is een gerespecteerd boekhandelaar en als hij overlijdt besteden zeker 17 kranten aandacht aan zijn leven en overlijden.

David junior, 1871-1935, is het vijfde kind van Jozef. Bij diens overlijden schrijft het Algemeen Handelsblad over deze antiquaar van het Binnenhof: ”(…) Bijna een kwart eeuw heeft hij er zijn boeken, veelal op staatsrechtelijk gebied en in ieder geval van wetenschappelijke aard, uitgestald”, en volgens datzelfde artikel behoren ministers, leden van de Eerste en Tweede Kamer en departementsambtenaren tot zijn clientèle.

Ewoud Sanders besluit zijn boek met een licht aangepaste tekst van het vraaggesprek met een van de broers Garnade dat het Haagse dagblad De Avondpost in 1910 publiceert. Hun kraam staat van 1860 tot begin jaren 20 van de vorige eeuw bij het Binnenhof. Het boek eindigt met de oproep (…)”dat er op zijn minst een plaquette moet komen nabij de Stadhouderspoort, onder de zuilengalerij, daar waar telgen van de familie Blok en Garnade, bijna een eeuw hun bijzondere bijdragen hebben geleverd aan boekgeschiedenis en cultuur”.

Boeken op het Binnenhof, Ewoud Sanders, uitg. Aspekt, 2022, 76 blz. €14,95 ISBN 9789464 628463

Piet Vernimmen