Impressie Ockenburgh en de Haagse heidevelden 24 augustus
Op de heenweg schampte de regen ons nog, maar gelukkig hielden we het tijdens de wandeling droog. Het was een prachtige wandeling door de bloeiende heidevelden.
De wandeling begon bij Villa Ockenburgh: in 1653 gebouwd in opdracht van Jacob Westerbaen. Zelf kon hij de benodigde pecunia niet opbrengen, maar wat doe je dan: trouw een rijke weduwe. Dat werd de vrouw van de - eveneens onthoofde - zoon van de vermoorde Johan van Oldenbarnevelt, Anna Weytsen, die niet alleen vanuit haar rijke familie maar ook Van Oldenbarnevelt het nodige had geërfd.
Jacob had nog een mooi verhaal over de familie: de zoons Willem en Reynier beraamden een plan om Maurits, de moordenaar van hun vader, om te brengen. Dat plan lekte uit. Willem wist te ontsnappen, maar Reynier werd gepakt en ter dood veroordeeld. Maria, zijn moeder, is bij Maurits om genade voor haar zoon gaan smeken en toen Maurits haar vroeg waarom nu wel en niet bij haar man, was het antwoord dat haar man niets had misdaan en niet schuldig was. Genade was dus niet aan de orde. Echter haar zoon was wel schuldig, vandaar dat genade in zijn geval wel aan de orde was. In het Rijksmuseum hangt een schilderij hierover. Zoonlief werd toch gedood.
In de bronstijd woonden er al mensen in het gebied en in de tweede eeuw (150-180 v Chr.) was er een klein Romeins fort met een nederzetting: de Vicus van Ockenburgh. Jacob Bijl kon er een kaartje van laten zien. Langs Ockenburgh liep in die tijd een weg van de Rijnmond naar de Maasmond (Naaldwijk lag toen aan de monding van de Maas). Door de vondst van een aantal paardengraven en grondsporen - die geïnterpreteerd kunnen worden als stalboxen - denkt men dat het om een ruiterfort gaat.
Diverse eigenaren bewoonden het landgoed. Voor de inrichting werd uitgegaan van de formele classicistische landschapsstijl en rond 1840 werd de formele tuin aangepast naar de Engelse landschapsstijl. Het landhuis werd in 1851 in neoclassicistische stijl herbouwd en vervolgens in 1889 nog een keer aangepast.
Sinds 1954 is er op Ockenburgh een camping. Het landhuis werd als jeugdherberg in gebruik genomen en kreeg in de jaren zeventig een grote aanbouw van staal en glas, ontworpen door Frank van Klingeren (later verwijderd). In 1996 werd de jeugdherberg gesloten en op een deel van de camping een bungalowpark gebouwd. Inmiddels wordt, net als overal, de camping overgenomen door – kapitalistische – huisjes.
Vanaf 2016 werd het landhuis uitwendig gerenoveerd, en in 2020 werd het na een grondige restauratie opgeleverd. De oude buitenplaats die jeugdherberg werd, is nu door een burgerinitiatief een restaurant en een groen centrum voor de buurt geworden. Maar het gaat verder: 100-150 vrijwilligers zijn actief in verschillende groepen, waaronder naast onderhoud, vele culturele activiteiten en evenementen. Het is echt een plek van samenkomst voor dit deel van Den Haag.
Sinds 1990 maakt het landgoed deel uit van het beschermd natuurmonument Solleveld, waar het tweede deel van onze excursie plaatsvond. In verband met de bescherming van dit kwetsbare gebied, is er een beperkt aantal kaarten per dag beschikbaar.
Essentieel in dit gebied is vers water, dat gefilterd wordt door de natuur om als helder schoon drinkwater de waterleidingen van Dunea in te stromen. Dus veel open stukken met infiltratieplassen. Dat heldere water met veel voedsel trekt ook vogels: de aalscholverkolonie was al van verre hoorbaar. De afwisseling tussen open en gesloten begroeiing maakt het wandelen door dit gebied heel bijzonder. Her en der stuitten we op bosjes dode bomen: ooit de plekken waar de aalscholvers huisden. In het voorjaar trekt het prachtige hyacintenbos veel bezoekers.
Maar de kers op de taart voor ons was natuurlijk de overvloedige bloeiende struikheide die de velden paars kleurden: een lust voor het oog (en de camera’s!). Deze heidevelden zijn bijzonder omdat deze wel elders in Nederland voorkomen, maar niet in het westen en alleen hier in het Nationaal Park Hollandse Duinen. Reden hiervoor is de samenstelling van de bodem: heide doet het goed op zure grond. In de omgeving Den Haag zijn er veel jonge duinen, zoals Meijendel en het Westduinpark en deze zijn kalkrijker dan oude duinen; Solleveld is een heel oud duin. Daar is door regenwater de kalk diep de bodem ingespoeld, waardoor de bovenlaag zuur werd. En juist op deze zure bodem groeit de heide heel goed. We boften, de natuur was met ons: de bloei van de heide was dit jaar vroeg.
Met koffie en een heerlijke versnapering in het restaurant (voor eigen rekening) sloten we deze prachtige excursie af met dank aan Jacob.
Werkgroep Activiteiten
