Impressie busrondrit Oorlog en wederopbouw op 21 en 28 februari

Op 14 juni 2022 gaf Marcel Teunissen een leerzame lezing over Oorlog en wederopbouw. De busrit kon toen niet doorgaan. De bijbehorende busrondritten vonden nu alsnog plaats.

In zijn lezing gaf Marcel inzicht in wat de oorlog met de stad heeft gedaan en hoe die weer is opgebouwd. Sommige plekken waren weliswaar redelijk ongeschonden door de oorlog gekomen, maar moesten toch plaatsmaken voor vernieuwing van de stad. Andersom was dit ook het geval: nieuwbouw op locaties die alweer aan hun tweede herbouw toe waren. Herbouw had hoge urgentie: niet alleen de verwoeste wijken noodzaakten nieuwbouw, maar ook de snelle bevolkingsgroei van Den Haag legde extra druk op de woningbouw. Het karakter van Den Haag was veranderd: van een chique en aangename plezierstad naar een probleemstad met woningnood en een zwakke economie. De wederopbouw was wel een mooie gelegenheid om oude idealen te verwezenlijken, of nieuwe ideeën te testen.

Vandaag, 21 februari, een boeiende busrondrit Oorlog en Wederopbouw meegemaakt, onder leiding van Marcel Teunissen en rustig en vakkundig rondgereden door chauffeur Ger. Beide heren waren goed op elkaar ingespeeld en konden het prima met elkaar vinden. 

We zijn kriskras door de stad gereden en het is ondoenlijk om ook maar enigszins alle kennis te reproduceren die Marcel aan ons heeft overgebracht. Daarom maar hier en daar een greep en in grote lijnen de route. 

Vanaf het CS reden we door Bezuidenhout: o.a. Christus Triomfaterkerk, het deel van de Juliana van Stolberglaan dat ongeschonden uit de oorlog is gekomen. Mariahoeve, met strenge rechte lijnen, langs een flatgebouw, gebouwd voor vrouwen van 71+, winkelcentrum Het Kleine Loo. De naamgeving van de wijken (bv. Isabellaland etc.) komt volgens Marcel van de koeien van de boerderijen die hier hebben gestaan. Al een paar ooievaars op hun nest. De Bezuidenhoutseweg met de lange muren van flatgebouwen ("geknikte windschermen"), Moerwijk en Morgenstond, met rechte verkavelingen en binnentuinen. Kenmerk van wederopbouw waren transparantie en open groen voor iedereen. De Laan van NOI, langs het bos ("bijzonder in DH dat je vaak weer bij een bos terecht komt"), langs vml. woonhotel (Haags fenomeen) Nirwana. Benoordenhout, met baksteenarchitectuur van de Nieuwe Haagse School, en pas in de jaren 50 voltooid. Het ANWB-gebouw, de Van Alkemadelaan, Ruigrocklaan met geschakelde woningen van Co Brandes. Opmerkelijk: woningen die op oude bunkers zijn gebouwd. Het Internationaal Strafhof, Duttendelflats (Zandstra), de Scheveningse gevangenis, Belgisch Park (uit 20/30). 

Scheveningen in opkomst, badcultuur, de afbraak en de dreigende sloop Kurhaus door de EMS. We stonden even aan zee en bekeken de Pier (1961). Gevers Deynootweg en Badhuiskade - forse doorbraken en sanering, Lindoduin ("hoe het niet moet"), de hallen van de Visafslag van Schamhart. De Van Boetselaerlaan en de Statenlaan, redelijk ongeschonden uit de oorlog gekomen. De Segbroeklaan, "een van de mooiste wederopbouwgebieden", langs gebied van de Haagse Beek, het Rode Kruisziekenhuis en flatgebouwen van Zandstra. De Vogelwijk met woningen van Kropholler. 

De Laan van Meerdervoort met belendende wijken, volgens uitbreidingsplan Berlage, de Bethlehemkerk (N.H.School), het mooie Segbroekcollege van Schamhart. 

Richting Kijkduin steeds hogere bebouwing. Het gebied rond de Savornin Lohmanlaan, bedacht in 20/30 maar pas na de oorlog gebouwd. Langs Landgoed Meer en Bos. Waldeck en Houtwijk. De Dedemsvaartweg met de strip met bebouwing voor het Woningbouwfestival in 1989. De Hengelolaan met de Adventkerk ("Ode aan Le Corbusier"), de Loevesteinlaan, langs Zuiderpark en Pharosgebouw. Moerwijk, met de Erasmusweg, streng rechthoekige patronen en muren met baksteenisolatie. Over Laak en langs Haagse Hogeschool (Bureau Pro) en Stationspostkantoor, het Schenkviaduct (38) en Beatrixkwartier weer terug.