Impressie bezoek Raad van State in Paleis Kneuterdijk op 7 mei

We werden hartelijk ontvangen door Pieter Bas Beekman, woordvoerder van de afdeling Communicatie. Hij heeft ons een fantastische rondleiding gegeven door het hele gebouw en daarbij ook een goede toelichting gegeven over het instituut en de taken van de Raad van State.

De bewoners van het gebouw
De Raad van State is onafhankelijk adviseur van regering en parlement over wetgeving en bestuur en de hoogste algemene bestuursrechter van het land.

Karel V stelde in 1531 de Raad van State in als adviesorgaan voor zijn zus, Maria van Hongarije. Zij was landvoogd van de Nederlanden. Die adviserende rol heeft de Raad nog steeds. De regering hoeft de adviezen niet op te volgens, maar als het te gek wordt, moet de desbetreffende bewindspersoon zich voor de Tweede Kamer verantwoorden.

De taken en werkwijze van de Raad zijn vastgelegd in de Grondwet en in de Wet op de Raad van State. Er zijn twee afdelingen: de Afdeling advisering en de Afdeling bestuursrechtspraak.

Aruba, Curaçao en Sint Maarten hebben elk een staatsraad aangewezen die bij koninkrijkszaken deelneemt aan de adviserende taak van de Raad.

Koning Willem-Alexander is Voorzitter van de Raad van State. De dagelijkse leiding ligt bij de vice-president. Op dit moment is dat mr. Thom de Graaf.

Leden van het Koninklijk Huis die zitting hebben in de Raad van State mogen aan de beraadslagingen in de Raad en in de Afdeling advisering deelnemen, maar hebben geen stemrecht.

Om een idee te krijgen hoe het toegaat in de dagelijks praktijk van de zittingen, hebben we plaats genomen in zittingszaal 2 (er zijn er 8). Hier zaten we ook eens met de Vrienden vanwege de te dichte en hoge gebouwen naast de Scheveningse vuurtoren. De figuratieve muurbekleding refereert aan het bloemenbehang van Anna Pawlowna, waar elders nog een stukje van te zien is.

Iedere dag zijn er rechtszaken. In het Bestuursrecht is altijd de overheid erbij betrokken. Heel veel gaat het over ruimtelijke plannen. Ook heel veel vreemdelingenzaken, nu veel over derdelanders. Van de 10.000 zittingen gaan er 6000 over vreemdelingenzaken. Maar ook kleine zaken zijn aan de orde, die wel eens gekscherend: ‘rijdende rechter zaken ‘ worden genoemd, want het kan ook wel eens gaan over bijvoorbeeld een schutting..

Alles is openbaar, want iedereen moet kunnen zien hoe de processen lopen, dus iedereen mag zittingen bijwonen.

Het gebouw
Het paleisje, in Lodewijk XIV-stijl, is 300 jaar geleden gebouwd door Daniël Marot voor de adellijke familie Van Wassenaer Obdam. In 1816 heeft Koning Willem I het gekocht voor zijn zoon Willem II, die net getrouwd was met Anna Paulowna.

Uiteraard werd het eerst grondig verbouwd onder leiding van architect Jan de Greef. In het gebouw werden naar de smaak van die tijd verschillende neoclassicistische elementen aangebracht, zoals zuilen en friezen. Ook werd het paleis uitgebreid met een neoclassicistische balzaal, met daarin rijen zuilen van massief wit marmer en arabesken tegen het plafond. Achter de balzaal kwam de Gotische zaal. Willem II had veel ruimte nodig voor alle schilderijen die hij had. Want na het onafhankelijk worden van België moest Willen II zijn paleis in Brussel ontruimen. Zijn inboedel ging mee naar Nederland, waaronder een grote schilderijencollectie met werk van onder andere Michelangelo, Titiaan, Rubens en Rembrandt. Helaas had Willen II grote schulden en na zijn dood is nog wel geprobeerd ze te verkopen, het plakkaat met de aankondiging van de veiling hing er nog, maar het bracht niets op. Dus gingen ze naar Rusland naar de omgeving van Anna Pawlowna die als geldschieter had opgetreden.

Tijdens de oorlog is het gebouw gevorderd door de bezetter. Na de oorlog vonden hier bijna 4000 strafprocessen plaats waaronder tegen Anton Mussert, Max Blokzijl en Kees Kaptein, die in de balzaal de doodstraf tegen zich hoorden uitspreken.

Nu worden er feesten, partijen en ceremoniële vergaderingen gehouden. Het orgel uit 1841 van de Utrechtse orgelbouwer Jonathan Bätz is terug, zij het niet op de oorspronkelijke plek. Een deurtje in de nok was weer aanleiding tot een prachtig verhaal.

In de Gotische zaal worden de gratis toegankelijke woensdag-lunchconcerten gegeven.

Achter het paleisje ligt een in Franse stijl ingerichte tuin, die open is voor het publiek (was veel groter, maar ook hier weer een deel opgeofferd om schulden af te lossen). In de tuin staan twaalf beelden: elf van de beeldhouwer Eric Claus en een van beeldhouwer Wessel Couzijn.

Op de buitenmuren van de Gotische zaal hangen de zeven stellingen van Spinoza.

De geesten op deze manier verrijkt en met informatiemateriaal dat ons als geheugensteuntjes was overhandigd, namen we afscheid van onze gastheer, maar niet zonder dankzegging en applaus.